Gepubliceerd op HRbase van PW. op 23 juli 2020
Lang leve de kracht van het afwijken, lang leve de klokkenluiders!
De emoties blijven in deze periode over ons heen denderen. De ene maatschappelijke kwestie is nog niet van het demonstratieveld verdwenen of de volgende kwestie dient zich alweer aan. Corona spant de kroon, maar er zijn hardnekkige ondertonen die om onze aandacht schreeuwen, op de werkvloer. Het is tijd voor durven afwijken, HR moet klokkenluiders gaan steunen.
Als ik als coach aan het werk ben gebruik ik vaak ‘polariteiten’ als kapstok. Je bent meer procesgericht of meer doelgericht. Meer formeel of meer informeel. Proactief of reactief. De verschillen zien tussen jou en je collega’s geeft opluchting, en motiveert om te leren de balans te vinden. Met de meerwaarde van de discussies die dan ontstaan. “Wat fijn dat we de procesfiguren én de doelgerichten in onze club hebben; samen sterk!”
Persoonlijk geniet ik altijd van de verschillen tussen mensen, tussen dieren, tussen landen en culturen. Ook elke organisatie heeft haar charme, dat maakt het juist kleurrijk. Ik vind het nog altijd heerlijk om met ‘anders’ kennis te maken en ervan te leren. En toch blijkt introduceren van ‘anders’ op de werkvloer een dingetje. Ondanks de enorme digi-snelheid om ons heen, blijf ik me verbazen over die enorme traagheid en stroperigheid die ons maar voor de voeten blijft lopen.
Klokkenluider op non-actief
Steeds opnieuw gaat er van alles mis. Denk eens aan de recente toestanden over de omstandigheden voor de arbeidsmigranten in de vleesverwerkende industrie? Of ogenschijnlijk ‘kleiner’, de klokkenluider bij de belastingdienst? Dat is dus niet klein. Dat heeft enorme impact op heel veel mensen.
Als je googelt op ‘klokkenluiders’ zie je op dezelfde pagina ‘huis voor klokkenluiders’ verschijnen. Op zichzelf al paradoxaal om die twee verschijnselen schaamteloos onder elkaar te zien staan. Met dan ook nog een artikel uit 2012 over ‘klokkenluidershuis gaat niet werken’ en daar direct onder het ombuds man-artikel uit 2019 ‘Het huis voor klokkenluiders gaat niet werken’.
Hoeveel frustratie en ellende gaat hier niet achter schuil? Hoelang wisten ze al niet bij de belastingdienst dat er dingen gebeurden die niet door de beugel konden? En dan nog ijskoud je eigen klokkenluider op non-actief stellen. Wow, wat een lef. Wel het verkeerd soort lef
Waar is HR?
Wie zit er nou eigenlijk ‘aan de knoppen’ in die trage ondoordringbare stroop waar alles vastdraait in compleet onoorbare situaties? Mogelijk raak ik hier een gevoelige snaar bij betrokkenen, maar ik stel de vraag toch: waar is HR in die kwesties? Wat ik me probeer voor te stellen is dat je als HRprofessional
betrokken bent bij die vleesverwerkende industrie, of bij die klokkenluiderstoestanden bij de belastingdienst. Hoe zie je je eigen rol dan? Wat kun je uitrichten? Wist je er eigenlijk wel van? Of moet je dan ook naar het klokkenluidershuis?
Durf af te wijken
Kernvraag die ik mezelf vaak stel: waar blijft nou toch dat geluid van de mensen die zien wat er gebeurt, maar gewoon niet gehoord worden? Of nog erger: zich niet dúrven laten horen? Afgelopen week opnieuw deze vraag op de radar met de podcast op BNR Nieuwsradio met Ira Helsloot, hoogleraar Besturen van Veiligheid aan de Radboud Universiteit. Ik wist niet eens dat die leerstoel bestond. Met de prominente plek voor ‘veiligheid’ in onze Maslow-piramide besloot ik te luisteren. Nou, dat bleek 45 minuten bijscholing. Helsloot sprak over ‘smal denkend advies’ en over ‘aanjagende en ‘dempende’ krachten in het creëren van onze veiligheid. Helsloot heeft een afwijkende mening. Hij heeft het aangedurfd om een open brief te schrijven in het begin van de coronacrisis en was daarna volop in het nieuws. Een aanrader om eens van begin tot eind tot je door te laten dringen.
Helden op de werkvloer
Wat betekent dat nu voor onze HR op de werkvloer? ‘Alles’ en vooral ‘veel’, zou ik zeggen. Dat ‘huis voor klokkenluiders’ is toch iets om je voor dood te schamen? Je bent toch veel te laat als er ooit een medewerker zich daar zou moeten melden? Waar was je als ‘strategic partner’ of als ‘change champion’?
Zou ‘durft tegen te spreken’ niet op de compententielijstjes moeten staan?
Waarom staan die verlammende mechanismes niet boven aan ons lijstje met onderwerpen die we willen tackelen? Zouden we onze competentielijstjes niet eens moeten herzien en iets toevoegen zoals ‘durft tegen te spreken’ of ‘laat zich niet door angst voor zelfbehoud regeren’?
Ira Helsloot spreekt over bestuurders die stoerder zouden mogen zijn, en burgers die worden onderschat. Trek de parallel door naar je bedrijfsvoering en naar je medewerkers; zoek de verschillen. Lees dan ook het boek Make work more fun van Corporate Rebels. Dit boek is zelfs een genot in je luie anderhalvemeter-vakantiestoel. Wat mij betreft mogen ze zichzelf trouwens wel Corporate Heroes noemen, en dat zal ik ze laten weten ook.
PW. is een uitgave van Vakmedianet.